Thông Tin Thuốc – Tháng 10/2024

Bệnh viện Phụ Sản Nhi Bình Dương

Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp Levonorgestrel: Khuyến Cáo Mới Khi Sử Dụng Cùng Các Thuốc Gây Cảm Ứng Enzym Gan
 
Thuốc tránh thai khẩn cấp (TTC) chứa levonorgestrel là một lựa chọn phổ biến để ngăn ngừa thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc có thể bị ảnh hưởng bởi các thuốc gây cảm ứng enzym gan. Bài viết này sẽ thảo luận về tác động dược lý của tương tác thuốc và đưa ra khuyến cáo cho việc sử dụng levonorgestrel trong các trường hợp cụ thể liên quan đến các thuốc gây cảm ứng enzym gan.

1. Tương Tác Giữa Levonorgestrel Và Thuốc Gây Cảm Ứng Enzym Gan
Các thuốc gây cảm ứng enzym gan, đặc biệt là những thuốc ảnh hưởng đến enzym CYP3A4 như efavirenz (điều trị HIV), rifampicin (điều trị lao), và các thuốc chống động kinh (như phenytoin và carbamazepine), có thể làm giảm nồng độ levonorgestrel trong huyết tương do tăng tốc độ chuyển hóa. Một nghiên cứu năm 2012 chỉ ra rằng, khi dùng đồng thời với efavirenz, nồng độ levonorgestrel trong huyết tương giảm đến 50%, từ đó giảm hiệu quả tránh thai.
2. Khuyến Cáo Sử Dụng Thuốc Tránh Thai Khẩn Cấp
 

• Biện pháp tránh thai không hormone: Đối với phụ nữ đã sử dụng thuốc gây cảm ứng enzym gan trong vòng 4 tuần trước đó, khuyến nghị sử dụng biện pháp tránh thai không hormone như đặt dụng cụ tử cung bằng đồng (DIU-Cu). Biện pháp này có thể áp dụng đến 5 ngày sau quan hệ tình dục không an toàn và không bị ảnh hưởng bởi enzym gan.
• Tăng liều levonorgestrel: Nếu không thể áp dụng biện pháp thay thế, nên tăng gấp đôi liều levonorgestrel từ 1,5 mg lên 3 mg để bù lại sự suy giảm nồng độ thuốc trong huyết tương. Các phòng thí nghiệm nghiên cứu cho biết việc tăng liều này không làm tăng nguy cơ tác dụng phụ không mong muốn, tuy nhiên, cần theo dõi các phản ứng dược lý do chưa có nhiều nghiên cứu về việc này.

3. Tương Tác Với Thuốc Tránh Thai Phối Hợp
Levonorgestrel cũng được dùng trong các chế phẩm tránh thai phối hợp với estrogen. Khi dùng các thuốc này cùng với thuốc gây cảm ứng enzym gan, hiệu quả tránh thai cũng có thể bị giảm. Do đó, cần đánh giá kỹ nguy cơ và lợi ích khi quyết định sử dụng các thuốc phối hợp này cùng các thuốc gây cảm ứng.

Hình 1 – Nồng độ levonorgestrel trong huyết tương tùy theo cách dùng là đơn độc (đường cong màu đỏ) hay với efavirenz (đường cong màu xanh). Theo Carten và CS, 2012.
4. Các Thuốc Và Chế Phẩm Gây Cảm Ứng Enzym Gan
Các thuốc sau đây có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai chứa levonorgestrel:
 

• Thuốc điều trị động kinh (barbiturate, primidon, phenytoin, carbamazepine).
• Thuốc điều trị lao (rifampicin, rifabutin).
• Thuốc điều trị HIV (ritonavir).
• Thuốc điều trị nhiễm nấm (griseofulvin).
• Các chế phẩm thảo dược (ví dụ: millepertuis - Hypericum perforatum).

5. Khuyến Cáo Từ Các Chuyên Gia Và Labo
Sử dụng một số thuốc gây cảm ứng enzym gan trong quá trình mang thai có thể tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh. Các chuyên gia khuyến cáo phụ nữ đang điều trị bằng các thuốc này cần loại trừ khả năng có thai và tìm đến biện pháp tránh thai hiệu quả khác.
Trong trường hợp cần sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, nếu không thể dùng biện pháp không hormone (DIU-Cu), nên tăng gấp đôi liều levonorgestrel từ 1,5 mg lên 3 mg. Các nghiên cứu cho biết việc tăng liều không làm tăng nguy cơ xuất hiện tác dụng không mong muốn, tuy nhiên, cần lưu ý về các tác dụng phụ có thể xảy ra.
Sự hiện diện của thuốc gây cảm ứng enzym gan có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả của thuốc tránh thai khẩn cấp chứa levonorgestrel. Do đó, nhận biết các tương tác thuốc và áp dụng biện pháp thích hợp như tăng liều hoặc thay thế bằng phương pháp không hormone là cần thiết để đảm bảo hiệu quả tránh thai tối ưu. Các chuyên gia y tế cần cập nhật và tư vấn chính xác cho bệnh nhân để họ có thể lựa chọn phương pháp tránh thai an toàn và hiệu quả nhất trong những trường hợp đặc biệt./.