Khám và chẩn đoán nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới

11/12/2017

Gồm: Hỏi bệnh, Khám lâm sàng, Xét nghiệm tinh dịch đồ, Xét nghiệm nội tiết, Siêu âm và Các xét nghiệm khác, nếu cần thiết.

QUY TRÌNH KHÁM VÀ CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN GÂY VÔ SINH NAM
(Tại BV Phụ Sản Nhi Bình Dương)

Hỏi bệnh:

- Nghề nghiệp
- Tiền sử hút thuốc, uống rượu
- Thời gian vô sinh và tiền sử sinh sản trước đó
- Tần suất giao hợp và rối loạn tình dục
- Kết quả những lần chẩn đoán và điều trị trước đó
- Tiền sử các bệnh lây truyền qua đường tình dục
- Viêm tinh hoàn do quai bị, tinh hoàn ẩn có thể làm teo tinh hoàn.
- Bệnh lý nội khoa (bệnh đái tháo đường, bệnh tim mạch, cao huyết áp vv…), bệnh lý ngoại khoa (các phẫu thuật vùng bẹn bụng, phẫu thuật phúc mạc thành sau…)


Khám lâm sàng:

- Thăm khám dương vật, tinh hoàn, mào tinh.
- Phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh, ứ nước màng tinh.
- Tình trạng viêm nhiễm hoặc những bất thường ở bộ phận sinh dục.
- Hướng dẫn các xét nghiệm cần thiết.


Xét nghiệm tinh dịch đồ:

- Là xét nghiệm cơ bản nhất và không thể thiếu khi thăm khám một cặp vợ chồng hiếm muộn.
- Ý nghĩa: Đánh giá sơ bộ khả năng sinh sản của người chồng, hướng tới những xét nghiệm cần làm tiếp theo và đưa ra phương hướng điều trị.
- Thời gian kiêng giao hợp: từ 2 – 5 ngày trước khi làm xét nghiệm này.
- Tiêu chuẩn chẩn đoán tinh dịch đồ theo WHO 1999 và WHO 2010.
 

STT

THÔNG SỐ

WHO 1999

WHO 2010

Ghi chú

1

Thể tích tinh dịch

≥ 2ml

≥1,5ml

 

2

pH

≥ 7,2

≥ 7,2

 

3

Mật độ tinh trùng

≥ 20triệu/ml

≥15 triệu/ml

 

4

Tổng số tinh trùng

Không đánh giá

≥39 triệu

 

5

Di động

A ≥25% hoặc

A + B ≥ 50%

PR ≥ 32% hoặc PR +NP ≥40%

 

6

Tỷ lệ tinh trùng sống

≥ 75%

≥ 58%
 

 

7

Hình dạng bình thường

≥15%

≥4%

 

8

Tế bào lạ

≤1triệu/ml

≤1triệu/ml

 

9

Thời gian ly giải

 

15-60 phút

 


Một số khái niệm khi so sánh giá trị thực tế xét nghiệm được với ngưỡng tham khảo:

- Normo-zoospermia: là Tinh dịch đồ bình thường
- Azzospermia: là không có tinh trùng trong mẫu xuất tinh.
- Oligo-zoospermia: Tinh trùng ít 
- Astheno-zoospermia:Tinh trùng yếu 
- Terato-zoospermia: Tinh trùng dị dạng
- Oligo-Astheno-Teratozoospermia (OAT): phối hợp cả 3


Xét nghiệm nội tiết:

Chỉ định xét nghiệm nội tiết trong vô sinh nam khi tinh dịch đồ bất thường, đặc biệt là khi không có tinh trùng, mật độ tinh trùng dưới 10 triệu/ml, rối loạn tình dục, giảm ham muốn, liệt dương.
- FSH, LH, Testoterone thấp: suy sinh dục.
- FSH >20IU/ml, LH tăng cao, testosterone thấp hoặc bình thường: suy tinh hoàn
- PRL cao: u tuyến yên.


Siêu âm:

- Siêu âm qua trực tràng được chỉ định để chẩn đoán tắc ống dẫn tinh.
- Siêu âm qua bìu xác định các khối bất thường ở bìu và có thể xác định được giãn tĩnh mạch tinh nhẹ.


Các xét nghiệm khác:

- Chọc mào tinh chẩn đoán (PESA) và sinh thiết tinh hoàn (TESE): Áp dụng cho bệnh nhân không có tinh trùng với kích thước tinh hoàn bình thường và nồng độ FSH bình thường.
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) đòi hỏi thiết bị - kỹ thuật cao, chuyên viên thành thạo, tỉ mỉ.

 
BS Trần Hồng Hải

Bài viết khác